Ἑτοιμασία τοῦ προσφόρου μέ προζύμι καί μαγιά

Ἑτοιμασία τοῦ προσφόρου  μέ προζύμι , παραδοσιακά.

Ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς (Ἰωάν στ ΄41 .)

ὄχι ὅπως τό μάννα , τόν οὐράνιον ἄρτον τόν ὁποῖον ἔστελνε ποτέ ὁ Θεός εἰς τούς Ἰσραηλίτας εἰς τήν ἔρημον , τόν ὁποῖον ἔτρωγον καί ἐστηρίζοντο σωματικῶς , ἀλλά πάλιν ἀπέθανον , ἀλλά ἡ Τροφή τοῦ παντός κόσμου · καί ὁ τρώγων τόν Ἄρτον τοῦτον , ζήσεται αιωνίως , ἔχει ζωήν αἰώνιον , καί μεταβαίνει ἐκ τοῦ θανάτου εὶς τήν ζωήν . 

 Εἶναι ὁ ἄρτος ὁ ἐπιούσιος , ὁ αἰώνιος , ὁ Χριστός παρατεινόμενος εἰς τούς αἰῶνας · καί αὐτό μυστήριον ἤρχισε , ἐτελεσιουργήθη τήν φρικτήν βραδυά τοῦ μυστικοῦ δείπνου  εἰς αὐτήν τήν πρώτην λειτουργίαν , καί ἔκτοτε τελοῦμεν εἰς τήν ἀνάμνησην τοῦ Κυρίου , κατά τόν λόγον του , (Λουκ. κβ ΄19 ).

τρώγομεν τό Σῶμα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου , καί πίνομεν αὐτοῦ τό Αἷμα , καί ἔχωμε ζωήν αἰώνιον , καί αὐτό τελοῦμεν εἰς ἑκάστην θείαν λειτουργίαν .

Διά νά τελέσωμε τήν θείαν εὐχαριστίαν , ἡ ὁποία εἶναι ὁ σκοπός τῆς θείας λειτουργίας , χρειάζεται τό πρόσφορον · ἀπό τό πρόσφορο ὁ ἱερεύς ἐξάγει τόν Ἀμνόν  , τό τμῆμα ἐκεῖνο τό ὁποῖο γράφει ἐπάνω  ΙΧ ΧΣ ΝΙ ΚΑ ,τό ὁποῖο εἰς τήν θείαν λειτουργίαν μετουσιώνεται μέ τίς εὐχές, καί ἐπίκλησιν τοῦ ἁγίου πνεύματος , καί γίνεται Σῶμα Χριστοῦ · ἐξάγει καί τίς μερίδες τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ , τῶν ταγμάτων  , καί τῶν ζώντων καί κεκοιμημένων . 

Διά νά γίνη τό πρόσφορον , χρειάζεται καθαρότητα ψυχῆς καί σώματος , πίστη , καθαρά ζωή , προσευχή , νηστεία , καί ἐγκράτεια , ἀφοῦ εἶναι μεγάλη εὐλογία τιμή , μά καί εὐθύνη ·  ὁ πρός τήν ἑτοιμασίαν τοῦ προσφόρου  χῶρος  , πρέπει να εἶναι καθαρός , εἰ δυνατόν μή χρησιμοποιεῖτε διά ἄλλας ἐργασίας , νά θυμιατίζεται, νά ὑπάρχει εἰκόνα, ἁγιασμός μεγάλος , τά δέ σκεύη καθαρά , μέ φύλαξιν καί μή χρησιμοποιούμενα διά ἄλλην οἰκιακήν χρήσην ΄

τά άπαραίτητα σκεύη διά τήν παρασκευήν  εἶναι :  

α) μία λεκανίτσα ἀνοξείδοτη ἤ πλαστική διά τό ζύμωμα ·

 β) ἕνα μικρότερο ἀλλά κάπως βαθύ δοχεῖον διά τό προζύμι ·

γ)ἕνα μικρό δοχεῖον σάν τάπερ , να σφραγίζη , διά φύλαξην τοῦ προζυμιοῦ , διά τήν ἑπομένην ἑτοιμασίαν ·

δ) μία καλή καθαρά ξυλίνη σφραγίδα μέ βαθειά καί καθαρά τά γράμματα · 

ε)ταψάκι , ἤ ταψάκια , ἀλουμνίου διά τήν τοποθέτησιν τῶν προσφόρων · 

στ) ἕνα μικρό πινελάκι διά τό ἄλλειμα τοῦ ταψιοῦ ·βέβαια μπορῆ τό ἄλλειμα νά ἀτικατασταθῆ , μέ τό νά ζεσταθῆ ἐλαφρῶς τό ταψάκι καί να βαλωμε γνήσιο μελισσοκέρι νάλοιώσει καί να καλύψη ὅλην τήν βάση · 

ζ) τρεῖς βαμβακερές πετσέτες διά τήν κάλυψιν τῶν προσφόρων  · ...

η) ἕνα καθαρό μάλλινο πανί , ὕφασμα διά τό γίνωμα · 

θ) μία καθαρά πετσέτα , ἤ θήκη διά τήν μεταφορά τοῦ , τῶν προσφόρων εἰς τόν ναόν · ὅλα αὐτά φυλάσσονται καλῶς καί  μόνον διά τήν παροῦσαν χρήσην ·

ι) ἕνα ψεκαστηράκι μικρό , π.χ. σάν τοῦ σιδερώματος .

Ἀπό τήν προηγουμένην ἡμέραν ...

βγάζουμε τό προζύμι καί τοποθετεῖται εἰς μέρος κάπως ζεστό , νά ἀρχίσει να κινεῖται ...καί παίρνομε τό 1/4 τῆς ποσότητος ἀλεύρου πού θα χρησιμοποιηθῆ , διά νά «ἀνεπιάσωμε τό προζύμι » ·

ρίχνωμε χλιαρό νερό εἰς τήν λεκάνην  καί μετά τό προζύμι , ἀνακατεύουμε καλά , μέχρι να διαλυθῆ · προσθέτουμε ἀλέυρι καί ἀνακατεύουμε , ὥστε νά γίνεται σάν παχύρευστη κρέμα · 

προσέχωμε νά ἔχει περιθώριο ὅταν φουσκώνει ἡ ζύμη νά μήν ρἰχνεται ἔξω , καί σκεπάζωμε  μέ καθαρή πετσέτα , καί τοποθετεῖται σέ θερμό μέρος , ὄχι ὅμως σέ θερμοκρασίες ἄνω τῶν 50 βαθμῶν  , καί τό ἀφήνωμε ὅλην τήν νύκτα · 

τήν ἑπομένην τό πρωΐ ,τοποθετοῦμε εἰς τήν πρός ζύμωμα λεκάνη τό περισσότερο ἀλεύρι , κρατᾶμε ἐλάχιστον , μήπως τό εἰσαγόμενο νερό εἶναι περισσότερο , νά μπορέσωμε νά τό φέρομε στήν σωστήν ἀναλογία καί περιεκτικότητα ·

Εἰς τήν λεκανίτσα μέ τό ἀλεύρι , κάνωμε μίαν μικρήν λακουβίτσα , καί ρίχνωμε μέσα τό διαλυμένο προζύμι · ρίχνωμε χλιαρό νερό καί πλάσσομεν καί λίγο ἁλάτι ψιλό , ἤτοι εἰς τά 750 γραμ. ἀλεύρου , ἕνα κουραλάκι τοῦ γλυκοῦ ἁλάτι ·

κάνωμε εἰς τήν λεκάνην τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ , σταυρώνουμε τρίς , λέμε μέσα μας τήν εὐχήν , ἤ τούς χαιρετισμούς τῆς ΚΥΡΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ, ἀφοῦ πρίν τήν ἔναρξη ἔχουμε θυμιάσει ὅλα , καί ἀρχίζωμε τό ζύμωμα , προσθέτοντας λίγο νερό μέ προσοχή μήν πέση περισσότερο και δυσκολέψη τήν διαδικασία · ἡ ποσότης τοῦ νεροῦ , ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ποιότητα τοῦ ἀλεύρου · ἄλλα ζητοῦν περισσότερο , ἄλλα ὁλιγότερο νερό , πλάττουμε , μέχρι νά « γυαλίση » ἡ ζύμη καί  νά γίνη σάν τό μάρμαρο τό γυαλισμένο , καί ἡ ζύμη νά γίνη σκληρή , καλά ὅμως ζυμωμένη , ὥστε , νά βυθίζεται τό δάκτυλο καί νά μήν κολλάει · χρειαζεται περίπου 20 λεπτά ζύμωμα , καί ἐνθυμούμεθα , ὅτι τό πρόσφορο , δέν ζυμώνεται ὅπως τό ψωμί ·  πρέπει νά εἶναι σκληρή η ζὐμη , νά ἀποτυπώνεται καλά ἡ σφραγίδα , νά μήν σβύνη κατά τό «ἀνέβασμα » , καί νά μήν κάνει μεγάλες φουσκάλες. 

Δέν πρέπει ὅμως νά εἶναι πολλά σκληρή , διότι θά σκάει τό πρόσφορο κατά τήν ἔψηση, καί θα γίνονται ψίχουλα κατά τό κόψιμο · ἀκόμα δυσκολεύη πολύ τόν ἱερέα , κατά τήν ἐξαγωγή τοῦ Ἀμνοῦ , πού εἶναι ὁ οὐράνιος ἄρτος , καί δέν εἶναι ...«μπουκιά ψωμιοῦ ». πολλά ὄμως μαθαίνονται καί μέ τήν έμπειρία, ἤτοι μετά ἀπό μερικά πρόσφορα , θά ἔχει μείνη ἡ σχετική ἐμπειρία ·

Ὅταν ζυμωθῆ καλῶς , καί εἶναι ἕτοιμη ἡ ζύμη , τήν ἀφήνωμε, διά 10 περίπου λεπτά, μέσα στήν λεκάνη σκεπασμένη μέ καθαρή πετσέτα  , καί κατά τό διάστημα αὐτό τῆς ἀναμονῆς , ἀλλείφομε τό ταψί μέ ἕνα μικρό πινέλο , μέ λάδι , ὅλο , ἤ  μέ γνήσιο μελισσοκέρι , τρίβοντάς το, εἰς τήν ζεσταμένην ἐπιφανεια , τοῦ ταψιοῦ · κόβουμε , ἀφαιροῦμε , κρατᾶμε  μετά ἕνα τμῆμα τῆς ζύμης , περίπου τό 1/20 , καί τό ἀφήνωμε , νά ..ἀνέβη να κρατήσωμε ὡς προζύμι εἰς τό ψυγεῖο   τοποθετῶντας το μετά εἰς ταπεράκι , καί ἐλλείψει ψυγείου , φυλάσσεται μέσα εἰς ἀλεύρι.

Μετά , παίρνωμε , καί πλάθωμε τήν ζύμη ἐπάνω εἰς καθαρό μάρμαρο , ἤ ἄλλη λεία ἐπιφάνεια , καί τήν σχηματίζωμε κύλινδρον , τόν σηκώνομε ὄρθιον , πιέζοντας εἰς τήν μέσην  νά γίνη μικρότερος 

, στρίβωμε μία στροφή τήν ζύμην , καί πατᾶμε τά ἄκρα ὥστε νά ἑνωθοῦν , καί τοποθετοῦμε τήν ζύμην , ἤδη εἰς τό ταψί καί πατᾶμε μέ τήν παλάμη ,  ὥστε νά τό καλύψη ὅλο ·

Κάνωμε τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ , λαμβάνομε τήν σφραγίδα καί φέρομεν εἰς τό μέσον τῆς ζύμης  , τήν πιέζωμε ἀργά ἀλλά σταθερά , νά βυθισθῆ εἰς τήν ζύμην , πιἐζωμε διά 2-3 δεπτερόλεπτα ,καί ἀνασύρωμε προσεκτικά, νά μήν κολλήση ἡ σφραγίδα · προσέχωμεν ἀκόμα,  νά μήν ὑπερεκχειλίσει ἡ ζύμη  κατά τήν πίεσην , καί καλύψη τήν σφραγιδα , διότι μετά δέν άνασύρεται .

Ἄν ἡ κατασκευή της δέν εἶναι καλή καί κολλάει κατά τήν ἐξαγωγήν , μποροῦμε να ἀλευρώσουμε λίγο τήν σφραγίδα πρίν τήν χρήσην · δέν βοηθάει καθόλου να τυπωθῆ δεύτερη φορά ἡ ζύμη · ἄν ἀποτύχωμε στήν τύπωση , τότε ξαναπλάθωμε τήν ζύμην .

Καλύπτωμε μέ καθαρή πετσέτα ἤ πανί , προσέχοντες μήν ἔχει ἐπαφή τό ὕφασμα μέ τήν ζύμη, τήν ἀφήνωμε εἰς θερμό μέρος νά ἀνέβη , περίπου 1.30-2 ὦρες καί ἑτοιμάεται ὁ φοῦρνος , περίπου στούς 180° · 

μέ μία ὀδοντογλυφίδα  κάνωμε μερικές τρυποῦλες εἰς διάφορα μέρη τοῦ προσφόρου χωρίς νά ἀλλοιωθοῦν τά γραμματα καί σφραγίδες ·ἐάν κατά τήν διάρκειαν τοῦ φουσκώματος τοῦ προσφόρου , παρατηρήσωμεν μία ἐπιφανειακήν κροῦσταν , τότε ψεκάζομεν ἐλαφρῶς ὁμοιόμορφα ὅλο τό πρόσφορο μέ λίγο νερό ·

τό ψέκασμα αὐτό μπορεῖ να γίνη , μέ ἕνα ψεκαστηράκι  , δοχεῖο ψεκάσματος σιδερώματος · αὐτό βέβαια μπορεῖ νά τύχη ὅταν ὁ καιρός εἶναι ξερός , ἤ τό θέρος.

Τό τοποθετοῦμε , ἤ τά τοποθετοῦμε εἰς τόν φοῦρνον  , ὅπως ἐλέχθη εἰς θερμοκρασίαν  180 ° , καί ἀναλόγως τοῦ μεγέθους τῶν χρειάζονται 3/4 -1 ὥρα , ἤτοι , σαράντα πέντε λεπτά , ἕως μία ὥρα ·ὅταν εἶναι ἕτοιμα , καί βγοῦν ἀπό τόν φοῦρνον , τυλίγουμε μέ καθαρή πετσέτα , μόνον διά αὐτήν τήν χρήση, καί ὅπως εἶναι εἰς ναΰλον σακκουλίτσα , τήν ὁποίαν δένομεν · αὐτό γίνεται διά νά μαλακώση ἡ κόρα , καί νά μήν δυσκολέψη τόν ἱερέα κατά τήν ἐξαγωγήν τοῦ Ἀμνοῦ , τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ καί τῶν λοιπῶν μερίδων · ὅταν κρυώσει , εἶναι ἕτοιμο διά τόν ναόν διά τήν ἑτοιμασίαν τῶν τιμίων δώρων  , τό τυλίγωμε , ἤ τά τυλίγωμε μέ λευκή καθαρή πετσέτα , καί εἶναι ἕτοιμα · καλόν θά εἶναι νά ἔχει ἑτοιμασθῆ καί τό μνημονοχάρτι, ἕνα καθαρό χαρτί , τό  1/4 τοῦ  Α4 , καί νά γράφονται τά ὀνόματα τῶν ζώντων καί κεκοιμημένων , καί εἰ δυνατόν εἰς τήν γενικήν , π.χ.    Γρηγορίου , Ἰωάννου , Μαρίας ..., καί μία στήλη τά ἀνδρικά ὀνόματα , καί ἄλλη στήλη τά γυναικεῖα , καί εἰ δυνατόν , ἄλλο χαρτί ὁμοίως διά κεκοιμημένους ·

κατά τήν διάρκειαν ὅλης αὐτῆς τῆς ἑτοιμασίας , μπορεὶ νά λέγονται προσευχές , ἀρχίζοντες μέ τό τρισάγιον , 

τόν Ν΄ψαλμόν , 

τό ΘΕΟΤΟΚΕ ΠΑΡΘΕΝΕ, χαῖρε ... 

τούς χαιρετισμούς τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ μας ,

τήν εὐχήν ·

τό κυριότερο ὅμως ἀπό τά χρησιμοποιούμενα , ἤ χρησιμοποιηθησόμενα ὑλικά εἶναι , ἡ ὀρθοδοξία μέ ὀρθοπραξία, ἡ καθαρά ζωή μας , ἡ μετάνοια , ἡ συναίσθησις τῆς ἁμαρτωλότητος μας , καί ἀναξιότητος ...

οὕτως μπορεῖ να κινηθοῦμε καί παρακινηθοῦμε διά ἀγάπην τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς καί δόντος τήν ζωήν Αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν ....

 Σαλπίσωμεν ἐν σἀλπιγγι ἀσμάτων · προκύψασα γάρ ἄνωθεν ἡ Παντάνασσα Μητροπάρθενος , ταῖς εὐλογίαις καταστέφει τούς εὐφημοῦντας ΕΚΕΙΝΗΝ · βασιλεῖς καί ἄρχοντες συντρεχέτωσαν , καί τήν Βασιλίδα κροτείτωσαν ἐν ὕμνοις , Βασιλέα τέξασαν τούς θανάτῳ κρατουμένους πρίν , ἀπολῦσαι φιλανθρώπως εὐδοκήσαντα · Ποιμένες καί Διδάσκαλοι , τήν τοῦ καλοῦ Ποιμένος ὙΠΕΡΑΓΝΟΝ ΜΗΤΕΡΑ , συνελθόντες εὐφημείσωμεν · τἠν λυχνίαν τήν χρυσαυγῆν · τήν φωτοφόρον νεφέλην · τήν τῶν Χερουβίμ ὑπερτέραν , τήν ἔμψυχον τε κιβωτόν , τόν πυρίμορφον τοῦ Δεσπότου Θρόνον · τήν μανναδόχον χρυσέαν στάμνον , τήν ζωηφόρον τοῦ Λόγου πλάκαν · ἁπάντων τῶν χριστιανῶν τό καταφύγιον , ἅσμασιν θεηγόροις ἐγκωμιάζοντες , οὕτως εἴπομεν · Παλάτιον τοῦ Λόγου , ἀξίωσον τούς ταπεινούς ἡμᾶς τῆς οὐρανῶν βασιλείας· οὐδέν γάρ ἀδύνατον τῇ μεσιτείᾳ Σου · χαῖρε , πανυπέρτιμε Ναέ Κυρίου .... 

καλές ἐπιτυχίες , καί μήν σιστάζετε , ἄν δέν ὑπάρχει τό ἐπιθυμητόν ἀποτέλεσμα , ἀπό τήν πρώτην προσπάθεια · 

ἡ ΠΑΝΑΓΙΑ θά συνεργήση καί θά ἐπιτύχετε , στήν ἐπιμονή τῆς ἁγίας αὐτῆς προσπαθείας..

μέτ εὐχῶν , καί τῆς ἐν Χριστῷ ἀγαπης .

  Ἑτοιμασία προσφόρου μέ μαγιά.

    Ὑλικά :

5 οτήρια τοῦ νεροῦ  , σκληρό ἀλεύρι

1 κουταλιά μαγιά ξηρή

2 κούπες νερό (χλιαρό)

1 κουταλάκι τοῦ γλυκοῦ ἁλάτι

1 κερί

1 σφραγίδα για πρόσφορα,

μποροῦμε νά προσθέσωμε καί λίγες σταγόνες ἁγιασμό.

   Ἀνάβουμε τό κεράκι , τοποθετῶντας σέ μικρό κηροπήγιο , ἤ ἐλλείψει κηροπηγίου , εἰς ποτήρι , καί τό θυμιατό θυμιάζοντας

  Σε μισή κούπα νερό, διαλύουμε καλά τήν  μαγιά. 

Σε μία λεκάνη , μόνο διά τά πρόσφορα ἡ χρήση της ,  ρίχνουμε το ἀλεύρι καί τό ἁλάτι ἀνοίγοντας μέ τό χέρι μας μία λακουβίτσα εἰς τό  κέντρο.Ἐκεῖ ρίχνουμε τη διαλυμένη μαγιά καθώς καί τό ὑπόλοιπο νερό. Ζυμώνουμε καλά και προσθέτουμε νερό ἤ ἀλεύρι ἀνάλογως ἄν ἡ ζύμη  εἶναι μαλακή ἤ σκληρή.

  Ἀλευρώνουμε καλά δύο ταψάκια, χωρίζουμε τη ζύμη εἰς δύο τμήματα, , πλάθοντάς της σέ σε 2 μπάλες και την βάζουμε μέσα εἰς τά  ταψάκια. 

  Ἀλευρώνουμε τήν  σφραγίδα και την πατάμε δυνατά και σταθερά πάνω από τη ζύμη. Ἀνασηκώνουμε τη μία πλευρά της να πάρει ἀέρα και ἔπειτα ὁλόκληρη.

Τέλος τρυπᾶμε με μιά ὀδοντογλυφίδα  μερικές φορές, συνήθως 12 κύκλῳ τῆς σφραγίδας στό σχῆμα περιμετρικά, 

  Τυλίγουμε με καθαρό πανί τα ταψάκια καά τα ἀφήνουμε σε ζεστό μέρος μέχρι να φουσκώσει ἡ ζύμη.

  Ὅταν εἶναι ἔτοιμα, γήνωνται εἰς τόν φοῦρνον εἰς θερμοκρασίαν περίπου 200-220 βαθμούς διά  40 περίπου λεπτά.

  κατά τήν διάρκειαν  τοῦ ἀνεβάσματος  τῆς ζύμης, μπορεῖ νά προθερμανθῆ ὁ φοῦρνος, νά εἶναι ἔτοιμος. 

  Μετά τήν ἔψησιν , ἀφαιροῦνται ἀπό τάό ταψί , καί τοποθετοῦνται σέ καθαρή , μαλακή πετσέτα. 

   προέχει βεβαίως ἡ καθαρότητα τοῦ βίου καί καρδιᾶς, μαζί μέ τήν καθαρότητα τῶν σκευῶν , καί κατά τήν διάρκειαν τῆς ἑτοιμασίας προσευχόμαστε, καί μέ τήν σκέψην , ὅτι ἕτοιμάζονται τά πρός Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Κυρίου , μέ τίς εὐχές τῆς μετουσιώσεως τῆς ἐκκλησίας μας.

  καλή ἐπιτυχία. 

  εὐλογεῖτε ,

Χριστός ἀνέστη.