ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ καί ἹΕΡΑΙ ἈΚΟΛΟΥΘΙΑΙ.

 

                     

 

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ  καί ἹΕΡΑΙ ἈΚΟΛΟΥΘΙΑΙ.

 

                     Α.  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ.

 

 

   Διά τήν λατρείαν μας πρός τόν Θεόν ,  καί τήν ΠΑΝΑΓΙΑΝ , τήν δοξολογίαν , καί γενικῶς διά τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας , χρησιμοποιοῦμεν τά λειτουργικά βιβλία , ἐγκεκριμμένων ἐκδόσεων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας, καί Πατριαρχείου.

 

   Ἀποφεύγομεν τάς παρεισβάσεις καί ἄνευ ἐγκρίσεως εἰσαγομένας καί τετυπομένας αὐθαιρέτως , εἰς τά λειτουργικά βιβλία , νεοτέρας ἀκολουθίας , πολλάκις κατά τό δοκοῦν τῶν ὑπευθύνων τῶν ἐκδόσεων , οἱ ὁποῖοι πολλάκις ἀπό ὑπερβάλλοντα ζῆλον , ἀλλά, οὐ κατ ᾿ ἐπίγνωσιν , ἤ ἀπό ἀγάπη ἰδιαιτέραν εἰς κάποιον  νέον Μάρτυρα , προσθέτουν αὐθαιρέτως καί ἄνευ ἐγκρίσεως , τήν ἱεράν του ἀκολουθίαν  , μέ καλήν ἴσως διάθεσιν , ἀλλά , ὄχι καί σωστό , καθώς τά πάντα λειτουργοῦν εἰς τήν ἐκκλησίαν μέ τάξη καί διακριτικότητα .   Οἱ ἱερές ἀκολουθίες, τά λειτουργικά βιβλία, δέν εἶναι προσωπικό κτῆμα ἑνός , ἤ τινῶν , νά τό προσαρμόζουν κατά τό δοκοῦν , ἀλλά αὐτός ὀ πνευματικός πλοῦτος, εἶναι προσιτόνς κοινός , εἰς ὄλους μας , ἀναλλοίωτος, καί ἀναλλοιώτως , διά νά λατρεύσωμεν τόν Θεόν , νά ὐμνήσωμεν , καί τιμήσωμεν τήν ΠΑΝΑΓΙΑΝ , καί τούς ἁγίους μας , νά προσευχόμαστε, καί νά συμπροσευχόμαστε, μέ ὁρθοπραξία  καί ὀρθοδοξία, καί νά τελοῦμεν τάς ἱεράς ἀκολουθίας, ὄπως οἱ Ἁγιοι Πατέρες μας  .

   Ὅλα τά λειτουργικά βιβλία φέρουν , ἔχουν , περιέχουν ἐρυθρά , κόκκινα γράμματα ὡς ὁδηγίας καί ὑποδείξεις διά τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν , καί μαύρα , μέλαινα γράμματα  τά πρός ἀνάγνωσιν καί ψαλμωδίαν .

   Τά λειτουργικά βιβλία διά τήν τέλεσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν εἶναι :

α. Τό ἱερόν Εὐαγγέλιον ,                 β. τό βιβλίον , Ἀπόστολος , 

γ. Παρακλητική , ἤ Ὀκτάηχος ,      δ. Τριώδιον ,

ε. Πεντηκοστάριον ,                       στ. Μηναῖα δώδεκα μηνῶν ,

ζ. Συλλειτουργικόν ,                       η. Ἱερατικόν , 

θ. Μέγα Ὡρολόγιον ,                      ι. Ψαλτήριον , 

ια. ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ ,                 ιβ. Τυπικόν , 

ιγ. Μικρόν Εὐχολόγιον ,                 ιδ. Μέγα Εὐχολόγιον , 

ιε. Εἱρμολόγιον ,                            ιστ. Καινή Διαθήκη , 

ιζ. Παλαιά Διαθήκη ,                      ιη. Ἐκλογάριον ,

ιθ. Στιχολογία ,                              κ. Τελετουργικόν , 

κα. Φυλλάδαι Μυστηρίων ,              κβ. Πηδάλιον , 

κγ. Ἑορτολόγιον ,                          κδ. Μουσικά . 

 

Ὀμοίως , διά τάς ἀναγνώσεις εἰς τάς ἱεράς ακολουθίας , εἰς τήν τήν Τράπεζαν , χρησιμοποιοῦμεν Πατερικά κείμενα , λόγους , ἐγκώμια , ὁμιλίας , κτλ, ἐκ τῶν ἁγίων θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν , τῶν :

Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου ,      Ἁγίου Βασιλείου , 

Ἁγίου Γρηγορίου Θεολόγου ,        Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ ,    Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ ,           Ἁγίου Ἰωάννου κλίμακος , 

Ἁγίου Συμεών Θεσσαλονίκης ,       Ὁσίου Συμεών Νέου Θεολόγου

Ὁσίου Μαξίμου Ὁμολογητοῦ ,      Ὁσίου Ἐφραίμ  ,

Ὁσίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου ,      Ὁσ. Θεοδώρου Στουδίτου .

 

   Ἐπίσης χρησιμοποιοῦμεν  , λόγους ἐκ τῶν βιβλίων :

Κυριακοδρομίου ,                          Νέου Ἐκλογίου , 

Συμεών Μεταφραστοῦ ,                 Ἀποστολικῆς Σαγήνης ,  

Νέου Παραδείσου ,                       Ἀποστολικῆς Σάλπιγγος  .

 

   Πατερικαί ἀναγνώσεις  , κυρίως  γίνονται εἰς τάς ἱεράς μονάς αἱ ὁποῖαι τηροῦν τυπικόν , τήν ἀρχαίαν ἀκριβήν τάξιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν , καί εἶναι ἀναπόστατον , ἐξ ἴσου σημαντικόν καί πάνυ ὠφέλιμον μέρος καί μέλος , τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν  .

   Εἶναι πνευματικά ἐντρυφήματα , πνευματική ἀνάπαυλα , συμπλήρωσις ἐπαγγελίας . 

   Γίνονται ἀπαραιτήτως εἰς τάς ἀγρυπνίας , μετά τήν εὐλόγησιν τῆς ἀρτοκλασίας εἰς τό τέλος τοῦ ἑσπερινοῦ , καί εἰς ἄλλα σημεῖα τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν ὡς κατωτέρω :

   Εἰς τόν Ὄρθρον :

   Καθημερινῶς εἰς τόν ὄρθρον γίνονται δύο ἀναγνώσεις  , ἐκ τῶν ἑρμηνευτικῶν ὁμιλιῶν καί λόγων , τοῦ ἐν Ἁγίους Πατρός ἡμῶν Ἱωάννου , Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου , μετά τήν πρώτην στιχολογίαν τοῦ ψαλτηρίου καί κάθισμα, καί μετά τήν β  στιχολογίαν τοῦ Ψαλτηρίο και κάθισμα. 

   Ὁμοίως , ἀνάγνωσις γίνεται , κατά τήν διάρκειαν τῆς Τραπέζης , ἡ ὁποῖα ἐν Ἱεραῖς μοναῖς θεωρεῖται ὡς δεύτερος ναός , καί τό ἄριστον , ἤ τό δεῖπνον γίνεται μέ τήν ἀμφίεσιν τῶν ἀδελφῶν ὡς καί ἐν ταῖς ἀκολουθίαις.   

   Ἡ διάρκεια τῶν ἀναγνώσεων , εἶναι περίπου ὅσο ὁ χρόνος ἀναγνώσεως ἑνός καθίσματος ψαλτηρίου , ἤτοι περίπου λεπτά δέκα .

  Ἐπίσης γίνεται ἀνάγνωσις εἰς τήν ἀκολουθίαν τοῦ Ἑσπερινοῦ , μετά τό :...Καταξίωσον , Κύριε, ἐν τῇ ἑσπέρᾳ ταύτῃ ...

   Παρομοίως πυκνότερον γίνονται αἱ ἀναγνώσεις, τήν περίοδον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς , καί ἀκόμα περισσόερον κατά τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Ἑβδομάδαν .

   Εἰς τό τέλος τοῦ ὄρθρου , ἤ εἰς τήν  Α΄Ὥραν , γίνονται ἀναγνώσεις τῶν Κατηχήσεων , τοῦ Ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου .

   Τό δέ προοίμιο τῶν λόγων ἤ τῶν κατηχήσεω ν , γίνεται ὡς ἑξῆς :

 Ὁ ἀναγνώστης , ἤ ἡ ἀναγνώστρια , τοῦ λόγου , ἤ τῆς κατηχήσεως , ἐκφωνεῖ τό προοἰμιον , π.χ. :

   Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Ἰωάννου , Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου , λόγος  , (ἤ ὁμιλία ) εἰς .........εὐλόγησον πάτερ.  ....

ὁ δέ ἱερεύς , ἱστάμενος επί τῆς Ὡραίας Πύλης καί βλέπων πρός τόν ναόν , ἤτοι δυτικά, λέγει :   Δι ᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων (ἤ Μητέρων ) ἡμῶν ....

   Εἰς τήν ἀνάγνωσιν τῆς ἁγρυπνίας , εἰς τήν πρώτην , ἤτοι μετά τήν εὐλόγησιν τῆς ἀρτοκλασίας , τό προοίμιον ἀντικαθίσταται , διά τοῦ :   Εὐλογητός ὁ Θεός ἡμῶν ....

τό ὁποῖον συμπληρώνει , ἤ ἀντικαθιστᾶ τήν ἔναρξιν τῆς ἑσπερινῆς ἀκολουθίας, τοῦ ἑσπερινοῦ , ἀφοῦ , κατά τήν εναρξην , μετά τό κατανυκτικόν:..εἰσελεύσομαι εἰς τόν οἶκον σου... καί τό :...κελεύσατε...ὁ ἱερεύς λέγει :...Δόξα τῇ ἁγίᾳ, καί Ὁμοουσίῳ , καί Ζωοποιῷ , καί Ἁδιαιρέτῳ Τριάδι , πάντοτε , νῦν ...

   Μετά τό πέρας ἑκάστης ἀναγνώσεως  λέγει : Αὐτοῦ ἁγίαις πρεσβείαις Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν , ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς , Ἀμήν ... καί ψάλλεται αὖθις τό ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου, πχ. ..

  Ἡ τοῦ στόματος σου , καθάπερ πυσρός ἐκλάμψασα χάρις ...

   Ἐάν δέν παρευρίσκεται ἱερεύς , ἤτοι εἰς τάς γυναικείας μονάς πλείστως , ἡ ἀναγνώστρια , μετά τήν ἐκφώνησιν τοῦ προοιμίου τοῦ λόγου , καί ἔνευ τοῦ :  Εὐλόγησον πάτερ , ...ἡ τυπικάρισσα λέγει :...

Δι ᾿ εὐχῶν τῆς ἁγίας μητρός ἡμῶν ...ἀμήν ...καί ἄρχεται ἡ ἀνάγνωσις . 

   Εἰς τάς ἀγρυπνίας Δεσποτικῶν καί ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΩΝ ἑορτῶν , αἱ ἀναγνώσεις εἶναι ἐκ τῶν λόγων τῶν ἀγίων Πατέρων διά τήν ἑορτήν . 

 

 

              Β. ΙΕΡΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ   Νυχθημερόν 

 

 

Τήν ἀνάγκην τῆς ψυχῆς , ὅπως ἐπικοινωνήσει καί ἐντρυφήσει  πρός τόν δημιουργόν , ὅπως τό μωρό πρός τούς γεννήτορας , οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς ἐκκλησίας μας , κανονικῶς διετύπωσαν καί διεχάραξαν εἰς τάς ἱεράς ἀκολουθίας, φωτιζόμενοι ἀπό τό ἅγιον καί τελεταρχικόν θεῖον Πνεῦμα , καί διετύπωσαν ἐγγράφως, καί μέ τυπικήν διάταξην τήν ἀσφαλήν καί πνευματικήν καρποφόρον ὁδόν , 

 καί ἀπλανήν ,  τήν προσευχήν , τήν λατρεία , τήν δοξολογίαν , τήν εὐχαριστίαν , τήν ὀδόν τῆς εὐλογήσεως αἰνέσεως , δεἠσεως τῆς ψυχῆς  , πρός τόν Δημιουργόν , καί τήν ΠΑΝΑΓΙΑΝ Μητέραν του, τήν τάξην ,  ἵνα μέ ὀρθοδοξία καί ὀρθοπραξία  δοξάζωμεν  , καί ποοῦμεν τά τοῦ Κυρίου κατά τό ψαλμικόν , ἀλλά χωρίς τό ἑπόμενο , ἡμιστίχιον τοῦ στίχου τοῦ Ψαλμοῦ .

   Ἄν καί ...διασκεδαζουν ἄλλοι τόν νόμον τοῦ Κυρίου , ἡμεῖς σταθερῶς καί ἀκλινῶς , ἐνατενίζοντες πρός αὐτόν , καί ἐν παντί καιρῷ καί πάσῃ ὥρᾳ , βοῶμεν   ..καιρός τοῦ ποιῆσαι τῷ Κυρίῳ .

   Αἱ ἱεραί ἀκολουθίαι διακρίνονται , εἰς τακτικάς , καί εἰς ἐκτάκτους .

   Αἱ τακτικαί καί κοιναί τελοῦνται ἐν συνάξει εἰς τούς ναούς μας , καθ ᾿ ἑκάστην καί εἰς διαφόρους ἄλλας συγκεκριμμένας ὥρας , ἀλλά ,  δύνανατι νάτελεσθουν τινές ἐξ αὐτῶν καί κατά μόνας εἰς τό κελλίον.

   Αἱ ἀκολουθίαι αὐταί εἶναι : 

  ἑσπερινοῦ ,  ἀποδείπνου  , μεσονυκτικοῦ , ὄρθρου , καί αἱ ὧραι : Α ΄Γ ΄ΣΤ ΄Θ ΄, τῆς Τραπέζης , τῆς παρακλήσεως , κτλ.     

   Αἱ ἔκτακται ἀκολουθία , δέν τελοῦνται ὑπό πάντων , ἀλλά ὑπό ἐκείνων , τῶν ὁποίων ὁ Ἀρχιερεύς , δίδει εὐχήν , καί χειρτονίαν .

αὗται εἶναι : ἡ θεία Λειτουργία , ἡ ὁποῖα δέν εἶναι ἀκολουθία ἀλλα μυστήριον  , ἡ ὁποῖα δύναται νά τελῆται καθημερινῶς · 

ἔκτακται ἀκολουθία, εἶναι καί τα ἐγκαίνια τῶν ναῶν , τελούμενα μόνο ἀπό Ἀρχιερέα .

   Αὗται αἱ ἀκολουθίαι , κατανέμονται καί τετύπονται , εἰς τά λειτουργικά βιβλία , ὡς ἀναφέρθησαν παραπάνω · ἐθεσπίσθησαν λοιπόν ἑορταί , ἔχουσαι ἡλικίαν  ὅσο περίπου τό ἀνθρώπινον γένος , παραδώσας ὁ ἴδιος ὁ Θεός εἰς τόν Μυϋσέα , τάς ἐντολάς, καί ἐν αὐταῖς καθορίζων πάλαι τόν τρόπον , καί τάξιν τῆς λατρείας .

   Ἡ ἐκκλησία μας , ἀντικατέστησε τό Σάββατο , μέ τήν πρώτην ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος, τήν Κυριακήν ὀνομαζομένην , διά τήν ἀνάστασην τοῦ Κυρίου μας , καί ἐμφάνειάν του εἰς τούς Μαθητάς , μετά τήν ἀνάστασην .

   Ἐκκλησιαστικῶς , ἡ ἡμέρα ἄρχεται ἀπό τήν ἑσπέραν , κατά τό Γραφικόν :  καί ἐγένετο ἑσπέρας , καί ἐγένετο πρωΐ , ἡμέρα μία ...Γένεσις , κεφ. α ΄, καί τελειώνει , τήν Θ ΄ὥραν τῆς ἑπομένης .

   Οὕτως , ἀνακυκλούμεναι , καθ ἡμέραν , ἀνα ἑβδομάδα,  ἐτησίως , ἔχουν , παρουσιάζουν μία συνάρτησιν καί συνάφειαν μεταξύ των , καί ὁδηγοῦν πρός τήν σωτηρίαν , συνεργαζόμεναι  διά τόν πνευματικόν σκοπόν . 

   Ἡ κάθε ἡμέρα ὁμοιάζει , μέ τήν κίνησιν τῆς γῆς γύρῳ ἀπό τόν ἑαυτόν της · καί ἡ κάθε ἑβδομάδα , ὁμοιάζει , μέ τήν κίνησιν τῆς γῆς περί τόν ἥλιον , ἔχοντας τό ἔτος · ἠ δέ ἑτήσια , μέ τήν κίνησην τοῦ ἡλίου  πρός τόν Γαλαξία, καί ἄλλους γαλαξίας , ἔχοντας οὕτως τήν αἰωνιότητα .

   Οὕτως ἄρχεται ἡ Κυριακή ἀπό τό ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου , καί ἐκκλησιαστικῶς λήγει , μετά τήν Θ ΄Ὥραν , ἤτοι μετά τήν 3ην ἀπογευματικήν ὤραν τῆς Κυριακῆς · εἶναι ἀφιερωμένη , εἰς τήν ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου , πάντας συνεγείρουσα καί παρακινοῦσα πρός πνευματικήν ἐργασίαν , καί ὑπενθυμίζουσα, τήν κοινήν ἀνάστασιν .

   Ἡ Δευτέρα , ἀρχομένη ἐκκλησιαστικῶς , ἀπό τό ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς , ἀφιερωμένη εἰς τούς Ἀσωμάτους , καί πάσας τάς ἁγίας , οὐρανίας, θείας ἀσωμάτους , ἀΰλας Δυνάμεις  , καί λήγει ἐκκλησιαστικῶς τήν Θ ΄ὥραν τῆς αὐτῆς ἡμέρας .

   Ἡ Τρίτη ὁμοίως , ἀρχομένη , ἀπό τήν Θ ΄ὥραν τῆς Δευτέρας , ἀφιερώνει τήν ἀκολουθία , ὡς ἡμέρας , εἰς τόν Τίμιον Πρόδρομον , καί λήγει , τήν Θ ΄ὥραν , τῆς ἴδιας ἡμέρας .

   Ἡ Τετάρτη , ἀρξαμένη ἀπό τόν ἑσπερινόν τῆς Τρίτης , νηστήσιμος οὖσα , διά τήν ἀνάμνησιν τῆς ἀποφάσεως τῆς καταδίκης τοῦ Κυρίου , ἀφιεροῦται εἰςτήν ΘΕΟΤΟΚΟΝ , καί εἰς τό Πάθος, τοῦ Ἀπαθοῦς , λήγουσα , τήν Θ΄ὥραν τῆς αὐτῆς ἡμέρας . 

Ἡ Πέμπτη , ἀρξαμένη , από τόν ἑσπερινόν τῆς Τετάρτης , ἀφιερωμένη εἰς τούς ἁγίους Ἀποστόλους, καί ἅγιον Νικόλαον , καί λήει , τήν Θ ΄ὥραν τ[ξς αὐτῆς ἡμέρας .

  Ἡ Παρασκευή , σταυρώσιμος καί νηστίσιμος , ἀφιερωμένη εἰς τό θεῖον Πάθος καί εἰς τήν ὑπεραλγήσασαν  ἐν τῶ Πάθει , ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ  καί ΠΑΝΑΓΙΑΝ , ἄρχετται ἀπό τόν τῆς Πέμπτης ἑσπερινόν , καί λήγει τήν Θ, ὤραν τῆς Παρασκευῆς .

   Τό Σάββατον , ἄρχεται ἀπό τόν ἑσπερινόν τῆς Παρασκευῆς, καί λήγει τήν Θ ΄ὥραν τοῦ Σββάτου , ἀφιερωμένο εἰς πάντας τούς ἁγίους ,  καί μέ δεήσεις περί τῶν κεκοιμημμένων , ὅθεν ἄρχεται πάλιν ἡ Κυριακή .  

Εἰς τάς ἡμέρας , Δεσποτικῶν  καί ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΩΝ ἑορτῶν ,  κινητάς ἤ ἀκινήτους ἑορτάς , πρός δοξολογίαν τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ , καί εἰς τιμήν καί μνήμην τῆς Ὑπερευλογημένης ΔΕΣΠΟΙΝΗς ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ καί ἈΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ  ΜΑΡΙΑΣ , λαμπρύνεται ἡ πανήγυρις καί ὁμήγυρις τῶν Ὀρθοδόξων , καί γάννυται ἐν ταῖς ἡμέραις αὐταῖς , αἱ ὁποῖαι καλοῦνται ἑορταί .

   Τῶν δέ , εὐσεβῶς ζησάντων καί τόν Θεόν εὐαρεστησάντων , τήν μνήμην τελοῦμεν , πρός δόξαν τοῦ δοξάσαντος αὐτούς , εἰς τιμήν καί μνήμην αὐτῶν , καί πρός μίμησιν ἡμῶν , πρός τόν θεοφιλήν βίον , καί πολιτείαν αὐτῶν · αὐτῶν τῶν Ἁγίων ἡ μνεία καλεῖται « μνήμη Ἁγίων » .

   Ἔχομεν λοιπόν τάς ἑορτάς , ἤτοι  τάς Δεσποτικάς καί ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΑΣ ἡμέρας , καί μνήμαις Ἁγίων τῶν εὐσεβῶς ζησάντων  καί τόν Θεόν εὐαρεστησάντων .

   Αἱ Δεσποτικαί ἑορταί διακρίνονται , εἰς κινητάς καί ἀκινήτους  ·

αἱ ἀκίνηταιἑορτάζονται μέ σταθεράν ἡμερομηνίαν , π.χ. Ἡ κατά σάρκα Γέννησις τοῦ Σωτῆρος , Περιτομή , Θεοφάνεια , Ὑπαπαντή , Μεταμόρφωσις · ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει μετά τῶν κινητῶν ἑορτῶν , αἱ ὁποῖαι ἑορτάζονται , ἀξαρτῶνται ἀπό τήν ἡμερομηνίαν ἑορτῆς τοῦ πάσχα , τό ὁποῖον συμπίπτει , διά μέ τό παλαιόν ἑορτολόγιον ἀπό 22 Μαρτίου , ἕως 25 Ἀπριλίου , διά δέ τό νέον ἑορτολόγιον , ἀπό 2 Ἀπριλίου , ἕως η Μαΐου . 

   Αἱ κινηταί ἑορταί περιέχονται εἰς τά λειτουργικά βιβλία , Τριώδιον καί Πεντηκοστάριον , αἱ δέ ἀκίνηται , εἰς τά λειτουργικά βιβλία τῶν μηναίων τοῦ ἐνιαυτοῦ .

   Αἱ ἀκολουθίαι τῶν Ἁγίων είς τά μηναῖα , αἱ δέ τῶν ἡμερῶν τῆς ἑβδομάδος , εἰς τήν Παρακλητικήν , ἤ Ὀκτάηχον .

   Οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι τῆς Ἐκκλησίας μας , γενόμενοι ἔσοπτρα τοῦ Παρακλήτου , ἐμπνεόμενοι καί ὁδηγούμενοι ὑπ ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἁγιαστικοῦ , φωτιστικοῦ , τελεταρχικοῦ Ἁγίου Πνεύματος , συνέθεσαν καί ἐμελοποίησαν , τάς ἀκολουθίας τοῦ ἡμερονυκτίου , καί τῶν ἑορτῶν , χάρις τῆς Μείζονος ἀγάπης , περιλαμβάνοντες διαφόρους ὕμνους , ψαλμούς , τροπάρια , κανόνας , εὐχάς , δεήσεις , εὐχαριστίας , ἐντεύξεις , εὐλογήσεις , δοξολογίας , προσφέροντας ταύτας διά τούς ζητῶντας καί ἀναζητῶντας τήν πνευματικήν ὠφέλειαν καί σωτηρίαν , καί ὅλων τῶν προσευχομένων , καί προσερχομένων , καί πάτων τῶν λογικῶν προβάτων τῆς λογικῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ , γενομένης λύκοις ἀνεπίβατος . 

 

   Ἡ Παρακλητική , ἤ Ὀκτάηχος , τό πλέον ἀπαραίτητον λειτουργικόν βιβλίον τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας , περιλαμβάνει πάσας τάς ἱεράς ἀκολουθίας , τῶν ἡμερῶν τῆς Ἑβδομάδος , τῆς Ἀναστασίμου Κυριακῆς , καί τῶν λοιπῶν ὡς προεγράφη , εἰς τούς ὀκτώ ἤχους καί είς τόν ἑσπερινόν , καί εἰς τόν ὄρθρον .

 

   Αἱ περιεχόμεναι ἀκολουθία εἶναι ποιήματα κυρίως τῶν Ἁγίων ὑμνογράφων : Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ , Θεοφάνους , Ἀνατολίου , Μητροφάνους , Ἰωσήφ τοῦ Ὑμνογράφου , Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου .

 

   Εἶναι σάν ἄνθη παραδείσου τερπνοῦ πεφυτευμένου ἐν γῇ ,  πνευματικός λειμών καί λιμήν · ἐν αὐτῷ εὑρίσκομεν τήν ἀληθινήν καί μόνιμον πατρίδα ἡμῶν , τήν Ἄνω Πόλιν , τήν ἄνω Ἱερουσαλήμ , καί παλινδρομοῦμεν ασφαλῶς εἰς ὅν διά τῆς παρακοῆς ἀπωλέσαμεν παράδεισον .

   Τυγχάνει δύσκολος εἰς τήν χρῆσην , ἀπαιτεῖ μελέτην , ἐντρύφημα , καί σίγουρα θά ἀποδώσει κρπούς εἰς τόν ἐργάτην αὐτῆς . 

   Ἡσυχαστική μελέτη , λειτουργική χρήσης , γνώση τυπικοῦ , διά τήν ὀρθήν πράξην , εἶναι τά ἀπαραίτητα διά τήν κατανόησην καί ὠφέλειαν .

   Ἡ μή ἐπαρκής γνῶσις καί μελέτη αὐτῆς , προκαλεῖ , τήν ἀνομιομορφίαν , τήν άταξίαν , καί σύγχυσιν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν , καί οὕτω καταλήγει ἡ Θεοῦ Σοφία , ἡ θεία Σοφία καί ἐμπειρία , ὡς Βαβέλιος σύγχυσις .

 

   Περιέχει πάσας τάς ἀκολουθίας, τῆς εἰκοσιτετραώρου ἡμερονυκτίου , διατεταγμένης μοναχικῆς διατάξεως , ἐν ἑσπερινῷ , ὄρθρῳ , ὥραις , θείᾳ Λειτουργίᾳ , καί εἰς τούς ὀκτώ ἤχους , ἤτοι :

α΄, β ΄, γ ΄, δ ΄, πλ.α΄, πλ. β΄, βαρύν , πλ. δ΄. , διό καί καλεῖται καί ὀκτἀηχος .

 

   Κατά τό Ψαλμικόν :... ἑπτάκις τῆςἡμέρας ἤνεσα σε , ἐπί τά κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου ...Ψαλμ. ριη ΄ 164 . ἡ ἐκκλησία μας , προσαρμόζουσα τάς  λειτουργικάς ἀναγκας καί ἐπιταγάς καί πλουτισμόν , χώρισε τό νυχθημερόν, εἰς ἑπτά ἀκολουθίας , αἱ ὁποῖαι βασικά τηροῦνται μόνον εἰς τά μοναστήρια, καί ὅσαι τηροῦν τήν ἀκριβήν ἀρχαίαν  τυπικήν διάταξην .

 

 Ἡ ἐνοριακή τάξις , εἶναι περίληψις τῆς μοναστηριακῆς τάξεως, τήν ὁποίαν πανσόφως ἡ ἐκκλησία μας ἄρμοσε διά τάς ἀνάγκας καί δυνατότητας τῆς ἐνορίας .

 

  Μετά τήν Πεντηκοστήν , εἰς τά Ἱεροσόλυμα, οἱ Ἀπόστολοι , ἵδρυσαν τήν πρώτην χριστιανικήν κοινότητα, τήν ὁποίαν ἀποτελοῦσαν ὅσοι ἐπίστευσαν καί ἐδέχθησαν τό κήρυγμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων · ζοῦσαν ἑνωμένοι , μέ σπονδυλικήν στήλην τήν ἀγάπην , ὡς μία οἰκογένειαν , ἐδημιουργήθησαν οὕτως οἱ ἀγάπες , ἤτοι συνάξεις διά κοινήν λατρείαν  πρός τόν Θεόν , ἤκουον τό κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων , ἐλάτρευαν τόν ἐν Τριάδι ἕνα Θεόν ἡμῶν  , καί συμμετεῖχον εἰς τό εὐχαριστηριακόν Δεῖπνον  , μετέχοντες εἰς τήν Θείαν Εὐχαριστίαν , ὅπως ἀναγινώσκομεν εἰς τάς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων .

  Ἔκτοτε ἡ λατρεία ἐμπλουτίσθη , ἐξελίχθη , διά νά φθάσομεν , προϊόντος τοῦ χρόνου εἰς τήν τελικήν σημερινήν μορφήν .

   Οὕτως ἡ λατρεία , ἀνά τούς αἰῶνας ἀποβαίνει , στοχεύει , εἰς τήν λατρείαν τοῦ θεοῦ, ἀλλά καί εἰς τόν ἐξαγιασμόν τῶν ἀνθρώπων , τῶν τελουμένων ἔργων , τῆς κτίσεως , ἀφοῦ ἐδόθη ἡ εὐλογία καί δυνατότητα  τῆς βιώσεως προοιμιακῶς τῆς αἰωνίου βασιλείας .

  Ἡ θεία Λειτουργία , ὅπως ἀναφέραμε, δέν εἶναι μία συνήθης ἀκολουθία, ἀλλα εἶναι μυστήριον , τό μυστήριον τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, πέραν καί ἄνω  τοῦ χρόνου , εἶναι ἡ ἰδια Σταυρική Θυσία τοῦ Κυρίου  , εἶναι ἡ συμπλήρωσις, ὁλοκλήρωσις, ἀνακεφαλαίωσις, τῆς θείας οἰκονομίας, καί διαυτό δύναται  να τελῆται καθημερινά , καί οἰανδήποτε ὥρα.  

  Οἱ καλῶς τά πάντα διαταξάμενοι θεοφόροι πατέρες ἡμῶν , ὅρισαν , χώρισαν τό νυχθημερόν , ὡς ἐλέχθη εἰς ἑπτά ἀκολουθίας, καί ὡς προεγράφη ἡ ἡμέρα τυπικῶς , ἐκκλησιαστικῶς ἄρχεται ἀπό τό ἑσπέρας, καί οὕτω ἡ ἐκκλησία μας ὤρισε , ὡς πρώτην ακολουθίαν τῆς ἡμέρας, τόν ἑσπερινόν .

 

   Αἱ ἑπτά λοιπόν ἀκολουθία τῆς ἐκκλησίας μας εἶναι :

α. Ἑσπερινός ·

β. Ἀπόδειπνον ·

γ. Μεσονυκτικόν ·

δ. Ὄρθρος ·

     Α'ὥρα , ἥτις ἐπισυνάπτεται μέ τήν ἀκολουθίαν τοῦ ὄρθρου , καί ἀποτελοῦν μίαν ἀκολουθίαν ·

ε.  Γ ΄Ὥρα ·

στ.Ϛ  Ὥρα ·

ζ.  Θ΄Ὥρα. 

 

   Ἄς προχωρήσωμεν ὅμως εἰς τήν ἑρμηνείαν ἀνάλυσιν τῶν ακολουθιῶν αὐτῶν .

 

    α. Ἑσπερινός .

   Εἶναι ἡ πρώτη ἀκολουθία τοῦ νυχθημερόν , τῆς ἀρξαμένης ἐκκλησιαστικῶς ἡμέρας . 

   Τελεῖται καθημερινῶς ἀφ ᾿ ἑσπέρας , καί μόνον , ὅταν ἔχωμεν ἀγρυπνίαν , τελοῦνται δύο ῾..ἑσπερινοί , διά τήν τάξιν · ὁ λεγόμενος μικρός ἑσπερινός , τελούμενος εἰς τήν θέσην του , κατά τήν τάξην , ἤτοι μετά τήν Θ ΄ὥραν , καί τόν Μέγα ἑσπερινόν , εἰς τήν ἀγρυπνίαν .

   Ἡ πρώτη προσευχή τῆς ἡμέρας , ἄρχεται διά τοῦ προοιμιακοῦ ψαλμοῦ , ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ  κορυφήν  δοξολογίας , τήν μεγαλοπρεπεστέραν καί ὑψηλοτάτην δοξολογίαν πρός τόν Δημιουργόν τοῦ σύμπαντος , ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων , θαυμάζοντες  ,  ὑπερεξαίροντες ,  κηρύττοντες, ἄν καί ὄχι κατ ᾿ ἀξίαν , ἀλλά ὅσον χωρεῖ ἡ ἀσθένεια τῆς φύσεως ἡμῶν , τήν σοφίαν δύναμιν , εὐεργεσίαν τοῦ πλάστου ἡμῶν καί δημιουργοῦ , ὅστις διά τῶν μικροτάτων ἡμῶν ὀφθαλμῶν ὧν ὁ πάνσοφος Δημιουργός ἐνέθηκεν , καί ποιήσας ἀντιληπτήν τήν μεγαλοφυή τοῦ παντός διακόσμησιν · «...προοιμιάζεται ὁ Θεός , », ἤτοι ἀρχόμεθα , τήν προσευχήν , εὐχαριστίαν , αἴνεσιν , δοξολογίαν  διά τήν ἑπομένην ἡμέραν .   

   Ὁ ἑσπερινός συμβολίζει , καί τήν ἀποκαθήλωσιν τοῦ Κυρίου , ὑπό τῶν κηδευσάντων τό Σῶμα τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ , Ἰωσήφ τοῦ ἀπό Ἀριμαθαίας , καί Νικοδήμου ,  ὡς καί τήν ἐμφάνησιν τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου τό ἑσπέρας  εἰς τούς Μαθητάς του , τό ἑσπέρας τῆς Κυριακῆς Ἀναστάσεως , καί τοῦ Θωμᾶ  καί τῶν δύο πορευομένων εἰς Ἐμμαούς , μαθηάς Λουκᾶ καί Κλεόπα .

   Ψάλλομεν :  «...Κατευθηνθήτω ἡ προσευχή μου ὡς θυμίαμα ἐνώπιον σου ... » , προοιμιακῶς ἐξευμενίζοντες τόν Κύριον , καί ἵλεων Αὐτόν ἐξετούμεθα , ζητοῦμεν . 

   Ὑμνοῦμεν διά τοῦ :  «..Φῶς ἱλαρόν ...» , Πατέρα , Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα , καί αἰτούμεθα :... «..τήν ἑσπέραν πᾶσαν τελείαν , ἁγίαν , εἰρηνικήν , ἀναμάρτητον ...».

   Ὡσαύτως διά τοῦ :  « Νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον σου Δέσποτα ...» , αἰτούμεθα , ὅπως μή λάβη ἡμᾶς ἀπροετοιμάστους , ἀνετοίμους , ἐκ τῆς παρούσης ζωῆς , ἀλλά νά παραχωρήση χρόνον , ἵνα τό ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς ἡμῶν , ἐν εἰρήνῃ καί μετανοίᾳ ἐκτελέσαι , βιόσωμεν , καί διανύσωμεν .

 

   β. Ἀπόδειπνον .

 

   Ἀναγινώσκεται , μετά τό μετά τό δεῖπνο , τελούμενον μετά τήν τοῦ ἑσπερινοῦ ἀκολουθίαν , καί πρό τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου , εὐχαριστοῦντες , τόν γενεσιουργόν τοῦ παντός , διά τό παρελθόν ἤδη ἐν εἰρήνῃ διάστημα τῆς ἡμέρας , καί καταξιὠσαντι ἡμᾶς προφθᾶσαι τήν ἑσπερινήν δοξολογίαν , καί εὐχαριστίαν , καί προσευχαῖς , καί προσεγγίσαι τήν ἀρχήν τῆς νυκτός ·           Εὐχαριστοῦντες τόν διατάξαντα τό φῶς και τό σκότος , καί διακρίνας αὐτά ἀπ ᾿ ἀλλήλων , καί προστάξαντα , τήν ἡμέραν καί νύκτα , ὅπως ἐν εἰρήνῃ  ἀλληλοδιαδέχονται , νόμῳ φιλίας καί ἀδελφότητος · δοξολογοῦντες καί αἰτοῦντες συγνώμην καί ἄφεσιν ὧνπερ ἐπράξαμεν καί ἐλυπήσαμεν τό ἅγιον Πνεῦμα  , τόν ἀγαθόν Θεόν ἡμῶν · σύν τούτοις αἰτοῦμεν ἀνάπαυσιν ψυχῆς καί σωματος, ἐκ τῶν κόπων τῆς πολυμόχθου σαρκός, καί τήν νύκτα , τελείαν , ἁγίαν , ἀναμάρτητον , ἀσκανδάλιστον , ἀφάνταστον .

   Ἔχωμε τό μικρό καί μεγάλο ἀπόδειπνο  , καί τό ἀναστάσιμο ·

τό μεγάλο ἀπόδειπνον τελεῖται τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν , ἀπό Δευτέρα ἕως καί Πέμπτη ἑσπέρας  · 

τό ἀναστάσιμο , τελεῖται τήν Διακαινήσιμον Ἑβδομάδα , καί κατά τήν ἀπόδοσιν τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα , ἤτοι τό ἑσπέρας , τῆς Τρίτης τῆς Στ ΄Ἑβδομάδος ἀπό τοῦ Πάσχα.

   Ἐν ταῖς λοιπαῖς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἡμέραις , τελεῖται τό μικρόν ἀπόδειπνον · εἰς τάς ἱεράς Μονάς , τελεῖται εἰς τήν λιτήν , νάρθηκαν τοῦ ναοῦ .  

   

                        γ. Μεσονυκτικόν  ἤ Μεσονύκτιον 

 

   Συμβολίζει τήν ὀφειλομένην ἡμῶν ἐπαγρύπνησιν καί ἐγρήγορσιν , καθώς ὁ Νυμφίος τῶν ψυχῶν ἡμῶν , ἐν μέσῳ τῆς νυκτός παρεγένετο τοῖς φρονίμοις παρθένοις .

   Ὁμοίως συμβολίζει , τήν ἔγερσιν , ὡς ἐκ τοῦ φυσικοῦ σκότους , οὕτως καί ἐκ τοῦ σκότους τῆς πλάνης , τῆς ἁμαρτίας , ἀγνοίας , εἰς τήν ἀληθινήν ζωήν , εἰς τό φῶς τό ἀληθινόν , εἰς τήν νέαν ζωήν , ἀρξαμένης  ἐκ τῆς μεταστάσεως ἡμῶν , εἰς ἔργα φωτός , ὡς τό μεσονύκτιον  , ἡ ἀρχή τῆς ἡμέρας  · εἰς τάς Ἱεράς μονάς , τελεῖται συναπτά  μέ τήν ἀκολουθίαν τοῦ ὄρθρου · 

   Εἶναι σημαντικόν , ὅταν ὅλη ἡ πλάσις ἡρεμεῖ , ὑπνεῖ , ἡσυχάζει, ἡ ψυχή , ἐγειρομένη τοῦ ὕπνου , νά δοξαζη , τὀν δημιουργόν .

 

                      δ. Ὄρθρος , καί  Α΄Ὥρα 

 

   Ὄρθρος , ἡ ἑωθινή προσευχή τῆς ἡμέρας , ἡ ἑωθινή προσευχή τῆς Ἐκκλησίας μας , ὀρθρίζοντες τό πνεῦμα ἡμῶν , πρός τό φῶς τό ἀληθινόν .

   Ὄρθρος εἶναι τό μέσον διάστημα , ἀπό τό βαθύ σκότος , ἕως τό χάραγμα, τήν χαραυγήν πρό τῆς ἀνατολῆς · ὡς δέ ἀνατέλλει ὁ ἥλιος καί ὀψόμεθα τό φῶς  , δοξολογοῦμεν τόν ..«..δείξαντα τό φῶς, ,,,δόξα σοι τῶ δείξαντι τό φῶς καί φωτίσαντι τῶ κόσμῳ ...» · 

οὕτως ἀναμένομεν , τήν ἀνατολήν , τήν ἔλευσιν τοῦ ἀληθινοῦ φωτός  τοῦ ἡλίου τῆς Δικαιοσύνης , ἵνα ὀψόμεθα φῶς τό ἀπρόσιτον κατευθύνων τά διαβήματα ἡμῶν , πρός ἐργασίαν τῶν ἐντολῶν , ἀρετῶν , ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατοῦντες , καί ἐν φωτί , τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου τηρῶμεν , ἐν φόβῳ καί τρόμῳ  , χάριτι Θεοῦ , τήν σωτηρίαν ἡμῶν κατεργαζόμενοι .

   Ἐπισυνάπτεται καί ἡ Α ΄ὥρα , ἡ ὁποία σημαίνει , μίαν ὥραν μετά τήν ἀνατολήν τοῦ ἡλίου , ὥστε ἐξεγερθέντες τοῦ ὕπνου , ἐν μέσῳ τῆς νυκτός , καί ὀρθρίζοντες τά πνεύματα ἡμῶν πρός τό ἀπρόσιτον καί ἀΐδιον φῶς , εὑρισκόμεθα εἰς τόν ναόν , δοξαζοντες τόν δείξαντι τό φῶς , καί συνεχίζομεν , ὑμνοῦντες τόν δείξαντα τό φῶς τῆς ἡμέρας , καί ἀποδιώξαντα τό σκότος , δεόμενοι , ὅπως μετατρέψει τήν πλάνην τῶν παθῶν καί ἀνατείλλει ἐντός ἡμῶν , τό φῶς τό τῆς γνώσεως . 

     

                                      Γ ΄Ὥρα .

 

   Ἀναγινώσκεται  κατά τήν τρίτην ὥραν τῆς ἡμέρας , ἤτοι , κατά τήν 9ην πρωϊνήν , εἰς ἀνάμνησιν τῆς ἐπιδημίας τοῦ Παναγίου Πνεύματος , πρός τούς Μαθητάς τοῦ Κυρίου , κατά τήν Πεντηκοστήν , γεομένης ἐπιδημίας, κατά τήν Γ΄, 3ην ὥραν τῆς ἡμέρας .

   Διό αἰτοῦμεν :.. « Κύριε , ὁ τό Παναγιον σου Πνεῦμα, τῇ τρίτῃ ὥρα τοῖς Ἀποστόλοις σου καταπέμψας , τοῦτο Ἀγαθέ , μή ἀντανέλλης ἀφ ᾿ ἡμῶν , ....»

    

                                  

                                      ΣΤ ΄Ὥρα .

 

   Κατ ᾿ αὐτήν τήν ὥραν ἐσταυρώθη ὁ Κύριος ἡμῶν · 

κατ ᾿ αὐτήν τήν ὥραν , ἤπλωσεν ἡ Εὔα τάς παλάμα εἰς τό δένδρον τό ἀπαγορευμένον · 

κατ ' αὐτήν τήν ὥραν , ὁμίλησεν ὁ Κύριος εἰς τό φρέαρ μέ τήν Σαμαρείτιδα , καί αἰτούμεθα , τόν σταυρωθέντα ὑπέρ ἡμῶν , καί ἁπλώσαντα τάς ἀχράντους αὐτοῦ παλάμας , εἰς τό ξύλον τοῦ Σταυροῦ , ἵνα διαρείξῃ , τό καθ ᾿ ἡμῶν χειρόγραφον τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν , δοξάζοντες καί εὐχαριστοῦντες , διά τήν ἀγαπην του καί φιλανθρωπίαν , καί ὅσα παθῶν ἠνέσχου , ἵνα σώσῃ τό ἀνθρώπινον .

  Τελείται ἐν ταῖς Ἱεραῖς Μοναῖς , συναπτά, μέ τήν τρίτην ὥρα , ὡς ...Τριθέκτη , καί ὅταν τελεῖται θεία Λειτουργία  , πρό αὐτῆς. 

 

  

                                      Θ ΄Ὥρα . 

 

    Ἡ τελευταία προσευχή τῆς ἐκκλησιαστικῶς ληγούσης ἡμέρας · κατ ᾿ αὐτήν τήν ὥραν , ὁ Κύριος ἀφῆκεν τό πνεῦμα ἐν τῷ Σταυρῷ , καί ἐκκλησιαστικῶς λήγει ἡ ἡμέρα .

   Αἰτούμεθα , τόν ἐν τῇ ἐνάτη ὥρᾳ , σαρκί τοῦ θανάτου γευσάμενον , ὅπως νεκρώση τό σαρκικόν ἡμῶν φρόνημα , τάς σαρκικάς  ἐπιθυμίας , τόν παλαιόν ἀπεκδυσάμενοι ἄνθρωπον , τόν νέον ἐνδυσάμενοι , συζῶντες τῷ ἡμετέρῳ Δεσπότῃ , καί κηδεμόνι , καί εὐεργέτῃ. 

   Οὕτως διά τῶν ἑπτά αὐτῶν ἀκολουθιῶν τηρεῖται το ψαλμικόν , :..... «... ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ἤνεσά σε , ἐπί τά κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου ....Ψαλ. ριη ΄164 .

....Ἑσπέρας καί πρωΐ καί μεσημβρίας , διηγήσομαι καί ἀπαγγελῶ , καί εἰσακούσεται τῆς φωνῆς μου ... Ψαλμ . νδ ΄18 .

..... μεσονύκτιον ἐξεγειρόμην τοῦ ἐξομολογήσασθαι , ἐπί τά κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου ... Ψαλμ. ριη ΄64 .

 

Βλέπουμε , ὄτι ἡ ὅλη Εκκλησιαστική λατρεία , προσαρμόσθηκε , μέ τά χρονικά περιθώρια , ἀδιάσπαστα , μέ τόν φυσικόν χρόνον , τήν χρονικότητα .

   Ἡ Θεία Λειτουργία , μένει ἐκτός , ἤ μᾶλλον , ἐπάνω ἀπό τούς περιορισμούς τοῦ χρόνου , δέν ἀνήκει εἰς τόν κύκλον τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν τοῦ νυχθημερόν , καί οὔτε εἶναι κάποια ἄλλη συγκεκριμμένη ἀκολουθία προετοιμασία της · προηγεῖται ἀπαραίτητα ἡ προσκομιδή , προετοιμασία τῶν Τιμίων Δώρων .

   Εἶναι ἑορτή ἀορτή , πανήγυρις, σύναξις, χαρά ἀναστάσιμη , καί ἡ ἕνωσις τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος, καί τοῦ μέλλοντος. 

   Εἶναι ὁ μέγας Αρχιερεύς ,

ἱερεύς καί ἱερουργούμενος , 

θύων καί θυόμενος , 

προσφέρων καί προσφερόμενος ,

ὁ μεταδίδων καί μεταδιδόμενος , 

ὁ ἐσθιόμενος , καί μηδέποτε δαπανώμενος , 

ὁ μελιζόμενος , και μή διαιρούμενος , 

ἀλλά τούς μετέχοντας ἁγιάζων καί προσφέρων τήν αἰώνιον ζωήν , 

ἧς πάντας ἡμᾶς καταξιωθῆναι αἰτούμεθα , πρεσβείαις , τῆς ΠΑΝΑΧΡΑΝΤΟΥ καί ΠΑΝΑΜΩΜΟΥ αὐτοῦ Μητρός , ΔΕΣΠΟΙΝΗς ἡμων , ΘΕΟΤΟΚΟΥ καί ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ . Αμήν . Γένοιτο .